Rwa kulszowa czy Dyskopatia? Różnice oraz najskuteczniejsze metody leczenia.
Pacjenci skarżący się na ból kręgosłupa nie jeden raz w gabinecie lekarskim słyszą diagnozę Rwa kulszowa lub Dyskopatia. Bardzo często natomiast nikt nie jest w stanie im dokładnie wytłumaczyć, jaka jest różnica między tymi dwoma jednostkami chorobowymi. Co więcej, najczęściej w obu przypadkach stosuje się identyczne zalecenia. Mimo że oba problemy powstają w dość podobny sposób to jednak w ich diagnostyce oraz terapii będzie kilka różnic. Te rozbieżności przedstawimy wam w dzisiejszym artykule. Opiszemy dokładnie, skąd biorą się oba problemy, jakie struktury powodują, że odczuwamy ból oraz przedstawimy Wam, jak wygląda terapia w obu przypadkach.
RÓŻNICE W ANATOMII
Żeby zrozumieć róznice pomiędzy Rwą kulszową, a Dyskopatią kluczowa jest podstawowa znajomość anatomi kręgosłupa lędźwiowego. Powyżej znajduje się w pełni zdrowy segment ruchowy kręgosłupa. Jak możemy zauważyć kluczowa dla nas struktura czyli krążek międzykregowy znajduje się pomiędzy dwoma kręgami i jest do nich przytwierzona.
Dysk składa się z dwóch struktur: jądra miażdżystego oraz pierścienia włóknistego. Jądro znajduje się centralnie i jest otoczone przez pierścień. Konsystencja jądra u młodych osób przypomina pastę do zębów, a w miarę starzenia się organizmu staję się coraz mniej płynne. Pierścień otaczający jądro składa się z 10-20 naprzemiennie ułożonych włókien kolagenowych, oznacza to, że jest strukturą silną, ale też elastyczną. Na powyższym obrazku widzimy również, że dysk jest strukturą unerwioną przez nerw sinuwertebralny, a co za tym idzie, jeśli dojdzie do jego uszkodzenia, będziemy odczuwać ból. Z tyłu za dyskiem znajduje sie z kolei korzeń nerwowy, który tworzy nerw kulszowy.
Często pierwsze problemy z kręgosłupem możemy zaobserwować już koło 20 roku życia. Brak obciążania pleców spowodowany brakiem ruchu i monotonnymi pozycjami siedzącymi prowadzi do słabszego odżywienia dysku. Leżące centralnie jądro zaczyna napierać na osłabiony pierścień i podrażniać go. Dochodzi do tak zwanego "postrzału" najczęściej wywołanego ruchem w pozycji pochylonej. Prowadzi to do ostrego miejscowego bólu oraz odruchowego mocnego napięcia mięśni. Faza ta opisywana jest jako przesunięcie masy wewnątrzdyskowej. Kolejnym etapem degeneracji jest protruzja (wypuklina). Dochodzi tutaj już do rzeczywistego uszkodzenia kilku warstw pierścienia włóknistego. Ostatnim etapem jest przepuklina, która oznacza, że wszystkie warstwy pierścienia zostały uszkodzone.
Znając anatomie kręgosłupa oraz rozumiejąc, w jaki sposób dochodzi do degeneracji dysku i w konsekwencji przepukliny możemy przejść konkluzji w kwestii różnicy pomiędzy Dyskopatią a Rwą kulszowa. Jak możecie zauważyć na rysunku po stronie lewej, przepuklina powstała bardziej bocznie i przez to doszło do ucisku na korzeń nerwowy, takie zjawisko nazywamy Rwa kulszową. Na rycinie po stronie prawej przepuklina uwypukliła się centralnie i nie uciska na korzeń nerwowy tylko na więzadło znajdujące się z tyłu krążka i takie zmiany z kolei opisujemy jako Dyskopatia.
Bardzo istotną kwestią jest to, że przepuklina nie uciska bezpośrednio na nerw czy więzadło. Ucisk spowodowany jest obrzękiem oraz stanem zapalnym, który powstał w wyniku uszkodzenia dysku. Jest to bardzo istotna kwestia w kontekście terapii, ponieważ oznacza, to że wystarczy zmniejszyć obrzęk i stan zapalny, aby pacjent przestał odczuwać ból.
RÓŻNICE W OBJAWACH BÓLOWYCH
Jeśli chodzi o objawy różnica między Dyskopatią a Rwa kulszową, będzie tylko pod względem lokalizacji bólu oraz jego jakości. W przypadku Dyskopatii ból z reguły będzie rozlany na cały obszar dolnego odcinka pleców w postaci pasma w poprzek kręgosłupa lędźwiowego, dodatkowo pacjenci często skarżą się na uczucie sztywności, ucisku lub rozpierania w plecach. Rwa kulszowa z kolei będzie dawała bardzo specyficzne objawy związane z podrażnieniem nerwu. W zdecydowanej większości przypadków pacjenci z rwą kulszowa skarżą się na ból promieniujący od dolnej części pleców przez tylną lub boczną część kończyny dolnej. W łagodniejszych przypadkach ból, mrowienia lub drętwienia mogą dotyczyć tylko pośladków i tylnej części uda. Wraz ze wzrostem podrażnienia nerwu kulszowego wyżej wymienione objawy mogą przechodzić poniżej kolana i promieniować do łydki, stopy, a nawet palców. Często pacjenci opisują ból jako rwący lub przypominający strzały prądu wzdłuż nogi.
Lokalizacja bólu w Dyskopatii
Lokalizacja bólu w przypadku Rwy kulszowej
Pozostałe objawy, czyli czynności nasilające oraz zmniejszające ból będą w obu przypadkach prezentować się identycznie, ponieważ mamy do czynienia z uszkodzeniem tej samej tkanki, czyli krążka między kręgowego. Wygląda to następująco:
- Czynności nasilające ból:
- Problem ze wstaniem z łóżka rano, ze względu na dużą sztywność i ból,
- Ból nasila się głównie w pozycjach statycznych jak np. siedzenie, jazda autem,
- Po dłuższym bezruchu ciężko jest wstać z siedzenia lub wyjść z auta,
- Nasilenie objawów podczas schylania się,
- Problem z powrotem do pozycji wyprostowanej po dłuższym utrzymywaniu pozycji zgiętej,
- Szybkie i dynamiczne ruchy jak np. skręty tułowia czy obroty w łóżku są mocno bolesne,
- Prowokacja dolegliwości w trakcie kaszlu i kichania.
- Czynności zmniejszające ból:
- Poranna sztywność i ból kręgosłupa zmniejszają się po rozchodzeniu,
- W trakcie dnia pacjenci znacznie lepiej czują się podczas lekkiej aktywności jak np. chodzenie,
- Podczas leżenia najbardziej komfortowe pozycje to leżenie na plecach ze zgiętymi nogami lub na boku również z ugiętymi kolanami,
- W nocy w zaśnięciu pomaga częsta zmiana pozycji, zbyt długie utrzymywanie jednej pozycji nasila dolegliwości.
RÓŻNICE W TERAPII
Terapia zarówno w przypadku Dyskopatii, jak i Rwy kulszowej skupiała się będzie na odżywianiu uszkodzonej tkanki dyskowej, z tą różnicą, że w przypadku Rwy dodatkowo musimy zmniejszać podrażnienie korzenia nerwowego. A zatem wiele technik terapeutycznych będzie bardzo podobnych, ale znajdzie się też kilka zarezerwowanych tylko pod Dyskopatię lub Rwę kulszową.
Filmik 1. Technika przedstawiona w powyższym filmiku ma za zadanie wprowadzić ruch w segment kręgosłupa, który jest bolesny. Jest to o tyle istotne, że dysk będzie odżywiał się właśnie w ruchu, o czym jeszcze wspomnimy w tym artykule. Mobilizacja ta jest bardzo precyzyjna oraz delikatna. Pomimo swojej prostoty daję bardzo szybkie efektu w postaci zmniejszenia bólu oraz zwiększenia zakresów ruchu kręgosłupa lędźwiowego u pacjentów z Dyskopatią.
Filmik 2. Technika zgięciowa dla odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Ruch zgięcia będzie zwiększał przestrzeń pomiędzy przepukliną krążka a tkankami, które są przez nią drażnione. Z tego względu zwłaszcza w stanach ostrego bólu technika ta będzie dawała znaczna redukcje objawów bólowych. Wykonywana głównie u pacjentów z Dyskopatią w ostre fazie bólowej.
Filmik 3. Technika Rotacyjna ma na celu odbudowę ruchu rotacji, w kręgosłupie lędźwiowym. Ruch rotacji w kręgosłupie lędźwiowym jest bardzo istotny, ponieważ jego ograniczenia będą prowadzić do zwiększenia sił ścinających działających na krążek międzykręgowy. Zbyt duża kompresja dysku będzie z kolei prowadzić do urazów w jego obrębie, czyli tak zwanej Dyskopatii. Po 3-5 minutach mobilizacji uzyskamy bardzo wyraźny wzrost zakresu rotacji tułowia. Stosowana od samego początku terapii w przypadku Dyskopatii oraz w późniejszych fazach leczenia Rwy kulszowej.
Filmik 4. Jednostronna mobilizacja kręgosłupa lędźwiowego jest techniką przeznaczoną głównie dla pacjentów z Rwą kulszową. Wykonujemy ją po stronie objawowej, czyli jeśli pacjent odczuwa ból promieniujący do lewej nogi, to właśnie po tej stronie będziemy wykonywać technikę. Delikatna, rytmiczna i powolna mobilizacja w rewelacyjny sposób odżywia korzeń nerwowy, zmniejszając jego podrażnienie.
Filmik 5. Masaż Tkanek Głębokich wykonywany po bolesnej stronie stosowany w szczególności u pacjentów z Rwą kulszową, którzy mają trudność z leżeniem na brzuchu. Kilka minut tej delikatnej techniki jest w stanie w znacznym stopniu zmniejszyć ból oraz napięcie tkanki mięśniowej.
Filmik 6. Neuromobilizacja nerwu kulszowego. Celem techniki jest odżywienie nerwu kulszowego. Delikatne oscylacje stopą wprowadzją ruch w nerw kulszowy poprawiając jego ślizg względem otaczających tkanek. Jak można się domyślić przeznaczona dla pacjentów z Rwą kulszową.
Filmik 7. Masaż Tkanek Głębokich mięśni grzbietu daje bardzo dobre rezultaty zarówno w Dyskopatii, jaki i Rwy kulszowej. Celem jest zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz przywrócenie odpowiedniej elastyczności i zakresu ruchu w stawach kręgosłupa. Wbrew powszechnym opiniom nie jest zabiegiem bolesnym. Wszystkie techniki wykonuje się wolno i precyzyjnie, z odpowiednią siłą nacisku dobraną indywidualnie do napięcia tkanek w ciele pacjenta.
Kolejną metodą leczenia, którą chcemy wam przedstawić, jest Elektroterapia. Jest to zabieg dający ulgę w dolegliwościach bólowych oraz ostrych stanach zapalnych. Stymuluje też położone głębiej tkanki takie jak mięśnie, więzadła, stawy czy nerwy. Poprawia również przekrwienie tych struktur, a co za tym idzie, znacząco zwiększa ich odżywienie, podnosząc tym samym zdecydowanie tempo ich regeneracji. Stymulowana prądem tkanka staje się lepiej ukrwiona, co przyspiesza wchłanianie się obrzęku podrażniającego nerw lub dysk.
Ułóżenie elektrod w przypadku Dyskopatii
Ułożenie elektrod w przypadku Rwy kulszowej
Jak można zauważyć, wachlarz technik w obu przypadkach jest bardzo mocno rozbudowany. Należy oczywiście pamiętać, że wszystkie techniki dobierane są indywidualnie do każdego pacjenta. Terapia manualna znacząco przyspiesza eliminacje dolegliwości bólowych. Należy jednak pamiętać, że same techniki manualne nie dają optymalnych rezultatów i zawsze należy je wspierać odpowiednią edukacją pacjenta oraz Medycznym Treningiem Terapeutycznym. Jeśli chodzi o edukacje, czyli zalecenia, których pacjent musi trzymać się na co dzień, aby przyspieszać proces leczenia, to w obu dolegliwościach będą one identyczne. Trening Medyczny również będzie wyglądał bardzo podobnie z jedną różnicą, a mianowicie w przypadku Rwy kulszowej oprócz ćwiczeń skierowanych na sam kręgosłup lędźwiowy, musimy uwzględnić również, tak zwane neuromobilizacje, czyli ćwiczenia odżywiające i zmniejszające podrażnienie tkanki nerwowej.
EDUKACJA PACJENTA
1. Częsta zmiana pozycji w trakcie dnia – Struktury naszego kręgosłupa odżywiają się podczas ruchu, a co za tym idzie długie utrzymywanie pozycji zwłaszcza siedzącej, u osób z Dyskopatią i Rwą kulszową będzie znacznie nasilało dolegliwości bólowe. Co zatem możemy zrobić ? Często zmieniać pozycje w trakcie dnia! 15-20 minut siedzenia, następnie 10-15 minut chodzenia, po których przechodzimy do pozycji leżącej na 15-20 minut (leżenie najlepiej w pozycjach odciążających wymienionych niżej).
2. Delikatna aktywność fizyczna - Tak jak wspominaliśmy wyżej, dysk będzie odżywiał się podczas aktywności fizycznej. W pierwszym etapie leczenia, gdy ból jest intensywny, ta aktywność musi być jednak delikatna. Najlepszym rozwiązaniem są krótkie, powolne 20-25 minutowe spacery. Częstotliwość takiej aktywności to 1-2 razy dziennie. Oczywiście po ustąpieniu ostrego bólu, pacjent będzie mógł wrócić do większej aktywności jak bieganie, jazda na rowerze czy gra w piłkę nożną.
3. Pozycja odciążająca „krzesełko” - Krążek międzykręgowy będzie odżywiał się w również w pozycjach leżących. Co więcej, pozycje leżące możemy zmodyfikować, tak aby to odżywienie było, jak najbardziej optymalne. Poniżej przedstawiamy dwie bardzo efektywne pozycje odciążające. Pierwsza z nich to tak zwane "krzesełko". W tym ułożeniu mamy praktycznie 100%-owe odciążenie kręgosłupa lędźwiowego. Dodatkowo dochodzi do zwiększenia przestrzeni w kanale kręgowym, co zapewnia bardziej optymalny odpływ obrzęku, który drażni nasz dysk lub korzeń nerwowy. Zastosowanie krzesełka trzy razy dziennie po 15 minut z reguły daje znaczną ulgę w bólu.
Krzesełko - bardzo istotny jest kąt zgięcia w stawach kolanowych i biodrowych, który musi wynosić 90 stopni.
4. Pozycja odciążająca do spania – Pozycja numer dwa to leżenie na boku z wałkiem pomiędzy nogami. W tej pozycji pacjent z Dyskopatią lub Rwą powinien starać się zasypiać, daje ona identyczne rezultaty jak „krzesełko”. W przypadku Rwy staramy się zasypiać na boku niebolesny, natomiast w Dyskopatii z reguły nie ma to większego znaczenia. Oczywiście w trakcie spania wałek samoistnie będzie zmieniać swoje położenie, natomiast samo przebywanie w tej pozycji podczas zasypiania daje wyraźny efekt przeciwbólowy i często pozwala pacjentowi przespać całą noc bez bólu.
Tak jak w "krzesełku" kąt zgięcia stawów kolanowych i biodrowych to 90 stopni.
Należy zaznaczyć, że trzymanie się powyższych zaleceń jest kluczowym elementem terapii. Nie stosowanie się do nich będzie znacznie wydłużało lub nawet uniemożliwiało postępy w terapii.
RÓŻNICE W TRENINGU MEDYCZNYM
Medyczny Trening Terapeutyczny polega na ułożeniu indywidualnego programu ćwiczeń dla osób z dolegliwościami bólowymi układu ruchu. Dzięki niemu możliwe jest szybsze zniwelowanie bólu, jak również zapobieganie jego nawrotom. Dzięki niemu pacjenci mają możliwość szybciej powrócić do zdrowia i pracy. Indywidualny program ćwiczeń zapewnia znacznie szybszy powrót do czynności dnia codziennego, jak również jest kluczowym elementem dzięki, któremu unikniemy nawrotów dolegliwości.
Zarówno w przypadku Dyskopatii, jak i Rwy kulszowej w pierwszym etapie leczenia trening ma na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych poprzez wykonywanie powtarzalnych ruchów kręgosłupa lędźwiowego. Dodatkowo w przypadku Rwy będziemy wykonywać również tak zwane neuromobilizacje, czyli ćwiczenia odżywiające nerw.
Filmik 8. Ćwiczenia zmniejszające ból w przypadku Dyskopatii
Filmik 9. Ćwiczenia zmniejszające ból w przypadku Rwy Kulszowej
Jeśli podczas wykonywania powyższych ćwiczeń pojawi się ból, to musimy określić jego skale od 0 do 10 (0 to brak bólu, 10 to największy ból, jaki odczuwaliśmy kiedykolwiek). W przypadku powyższych ćwiczeń nie chcemy prowokować silniejszego bólu niż 3-4 na 10, dodatkowo w trakcie wykonywania treningu ból nie może się nasilać, byłoby idealnie, gdyby wręcz się zmniejszał, ewentualnie utrzymywał na takim samym poziomie.
PODSUMOWANIE
Jak możemy zauważyć, oba problemy bólowe mają ze sobą bardzo dużo wspólnego, dlatego też ich leczenie jest mocno podobne. Postawienie natomiast trafnej diagnozy jest w stanie bardzo przyspieszyć proces leczenia. W obu przypadkach kluczową kwestią jest zastosowanie wszystkich wyżej wymienionych elementów leczenia, czyli edukacji, ćwiczeń oraz terapii manualnej. Takie podejście zapewnia bardzo szybką ulgę w bólu oraz przede wszystkim zapobiega dalszym nawrotom epizodów bólowych, dlatego właśnie takie rozwiązania stosujemy w naszym gabinecie w Nowym Sączu na ul. Radziecka 19.
O NAS:
Nazywam się Krystian Strojny. Jestem fizjoterapeutą oraz założycielem firmy SpineMedica - specjalistyczne leczenie bólu kręgosłupa i stawów. Na co dzień pracuje w swoim prywatnym gabinecie, pomagając pacjentom z dolegliwościami bólowymi układu ruchu. Jedną z głównych specjalizacji w naszym ośrodku jest tak zwany Medyczny Trening Terapeutyczny. Obecnie wiele badań naukowych jasno wskazuje, że terapie aktywne oparte o proste programy ćwiczeń mają bardzo wysoką skuteczność w redukowaniu dolegliwości bólowych. To, co nas wyróżnia to fakt, że kładziemy bardzo duży nacisk właśnie na promowanie Treningu Medycznego oraz edukacji pacjenta, ponieważ są to kluczowe elementy zapewniające długoterminowy efekt naszych działań, a nie jedynie chwilową ulgę. Serdecznie zapraszam Cię do zapoznania się z naszymi mediami społecznościowymi oraz blogiem gdzie dzielimy się darmową wiedzą.
Magister fizjoterapii, specjalista terapii manualnej Michał Musiał. Absolwent Instytutu Kultury Fizycznej w Nowym Sączu oraz Podhalańskiej Państwowej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu. Regularnie uczęszczam na kursy, które poszerzają moją wiedzę oraz umiejętności. W gabinecie pracuję technikami terapii manualnej, które polegają na mobilizacji oraz manipulacji stawów. Posiadam także szkolenia z zakresu terapii nerwowo-mięśniowej, masażu tkanek głębokich, suchego igłowania czy metody PNF. W swojej praktyce zawodowej często trafiają do mnie pacjenci z bólami kręgosłupa oraz bólami stawów obwodowych, pacjenci po przebytych urazach jak i operacjach. Swój czas poza gabinetem poświęcam głównie na podróże górskie, aktywność fizyczną i dobrą muzykę.
✅ Umów wizytę w naszym gabinecie w Nowym Sączu:
📲 KONTAKT:
Krystian: 517 381 146
Michał: 792 723 320
💻ONLINE:
Możesz również odwiedzić nas w naszej siedzibie w Nowym Sączu, ul. Radziecka 19